بیشتر آمریکاییها یا حتی اروپاییها نمیتوانند سریع استونی را روی نقشه پیدا کنند. این کشور کوچک که در حاشیهی دریای بالتیک بین لتونی و روسیه محبوس شده، با جمعیت ۱.۳ میلیونیاش به اندازهی دالاس وسعت دارد، اما نگذارید کوچکی و دورافتادگیاش فریبتان بدهد. این کشور سالهاست که اولین کشور تمام دیجیتال دنیا به حساب میآید. در این شماره میخواهیم به این کشور دیجیتالی سری بزنیم. همراه ما باشید.
اسکایپ، سیستم پیامرسان بسیار محبوب اینترنتی، در استونی ابداع شده است. یک نسل بعد، استونی انگار در جهان و زمانی دیگر به سر میبرد. البته اینبار استونی جلوتر از بقیه است. اگر میخواهید بدانید رها کردن سیستم آنالوگ و زندگی در دنیای کاملا دیجیتال چگونه است باید به استونی سفر کنید. دیگر کشورهای به شدت پیشرفته مثل سنگاپور و ژاپن، در این حوزه چشم به استونی دوختهاند. بنا به اعلام دولت استونی، سیستمهای آنلاین این کشور، سالی دو درصد به تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور اضافه میکنند! در لحظهی ورود به تالین، پایتخت استونی، اولین چیزی که توجهتان را جلب میکند اینترنت بیسیم مجانی در سراسر شهر است که ۱۵ سال پیش راه افتاده، اما زندگی شدیدا دیجیتال مردم معمولی استونی به اینترنت بیسیم ختم نمیشود. به هر شهروند استونی، در لحظهی تولد، یک کد دیجیتال ۱۱ رقمی اختصاص داده میشود که در تمامی جنبههای زندگی، او را همراهی میکند.
این کد مثل شناسنامه، کارت بانکی و دفترچه بیمهی فرد عمل میکند. بچهها در استونی، در دوران ابتدایی، برنامهنویسی را یاد میگیرند. (بعضیها در مهد کودک این را شروع میکنند.)
در سال ۲۰۰۰، استونی اولین کشور جهان شد که دسترسی به اینترنت را مثل دسترسی به غذا و سرپناه جزو حقوق اولیه بشر قلمداد کرد.
در همان سال، قانونی تصویب شد که بر اساس آن امضای دیجیتال به اندازهی امضا روی کاغذ ارزش پیدا کرد. همین حرکت باعث شد سیستم اداری- حقوقی این کشور با سرعتی باورنکردنی استفاده از کاغذ را پشت سر بگذارد. از آنجا که برای امضای مدارک به خودکار نیازی نبود پرکردن فرمهای مالیاتی، بازکردن حساب بانکی، دریافت وام و حتی تاسیس شرکت به طور کامل دیجیتال شد.
کایدی روزالپ، مدیر شرکت سرمایهگذاری فاندربیم، میگوید: «من شرکتم را ۲۰ دقیقهای تاسیس کردم و اصلا از خانه بیرون نرفتم! ما تا حالا کارمندان ادارهی مالیات را ندیدهایم. همهچیز اینجا آنلاین است.»
پر کردن فرم آنلاین مالیاتی در استونی، سادهتر از چیزی است که فکر میکنید و فقط چند دقیقه طول میکشد.
از آنجا که همهچیز در استونی، به همان کد دیجیتال ۱۱ رقمی وصل میشود، بعد از وارد کردن کد دیجیتال و رمزتان در وبسایت ادارهی مالیات، وارد صفحهای میشوید که کل اوضاع مالیتان در سال گذشته، در آن مشخص شده است. فرم مالیات از قبل پر شده، فقط در آن تغییرات لازم را انجام میدهید و دکمهی «بفرست» را میزنید. تمام!
تمام دستورهای دولتی و توافقنامهها در استونی آنلاین امضا میشوند. مشهور است که نخستوزیر سابق استونی، سال گذشته، اوراق مالیاتیاش را در فرودگاه لوکزامبورگ، در آیپدش پر کرد. استونیاییها اولین ملت دنیا بودند که در سال ۲۰۰۵، در انتخابات آنلاین شرکت کردند.
وقتی از کرستی کالیولاید، رئیسجمهور استونی، «اولین رئیسجمهور زن این کشور» سوال شد که در انتخابات نوامبر کجا رأی داده است، با تعجب در جواب گفت: «در خانه، پای کامپیوتر!»
با توضیح اینکه به کمک همان کد ۱۱ رقمی امکان تقلب وجود ندارد گفت: «ما ۱۷ سال است که در حوزهی هویت دیجیتال تجربه داریم. مردم هم یاد گرفتهاند که به سیستم اطمینان کنند.»
ابداع اسکایپ در سال ۲۰۰۳، نیز به شدت به این روند کمک کرد. فراگیری و شهرت جهانی اسکایپ تاثیر روانی عمیقی روی مردم گذاشت.
آندرس اوکس، مدیرعامل شرکت سرمایهگذاری ترادر تالین، میگوید: «مردم فکر میکردند اگر کسی در استونی توانسته اسکایپ را به وجود بیاورد پس من هم میتوانم کاری بکنم. تاثیر اسکایپ بر اقتصاد و تکنولوژی کشور را اصلا نمیشود نادیده گرفت.»
وقتی مایکروسافت در سال ۲۰۱۱، اسکایپ را به مبلغ ۸.۵ میلیارد دلار خرید، صاحبان قبلی اسکایپ این پول هنگفت را در شرکتهای نوظهور دیگر در کشور سرمایهگذاری کردند و هر کدامشان شرکت تازهای را راه انداختند.