مترجم: امیردیوانی
مأخذ: New Choices
به تازگی، پژوهشگران به شواهد تازه‌ای دست یافته‌اند مبنی بر اینکه یک بار از کوره در رفتن ممکن است انسان را به کام مرگ بکشاند! سال‌‌هاست متخصصان پزشکی اعلام کرده‌اند که بهترین شیوه‌ی حفظ تندرستی آدمی، مهار وزن و متعادل نگه داشتن میزان کلسترول، قند و فشار خون است. حال این پرسش مطرح می‌شود که کدام یک از عوامل یاد شده خطرناک‌تر هستند؟ پژوهشگران دریافته‌اند که هیچ یک از آنها به تنهایی، سلامتی تن انسان را تهدید نمی‌کند، اما موقعی که همگی در فردی جمع شوند، بیشترین آسیب را به او وارد می‌کنند؛ بنابراین، امکان دارد تنش عامل اصلی به وجود آمدن علائم بیماری باشند و آن را سوخت و سازهای مرگبار نامیده‌اند.
پژوهشگران شماری از میمون‌‌های آزمایشگاهی را در معرض فشارهای حاد اجتماعی قرار دادند و دریافتند که تعداد چشمگیری از این جانوران نشانه‌‌های سوخت و سازی را دارند. نتایج تحقیقات دیگری نشان داد که بین فشارهای روانی زنان و چربی موجود در ناحیه‌ی شکم آنها، که گویی به بروز علائمی از این دست می‌انجامد، رابطه‌ای وجود دارد.
دانشمندان معتقدند که تنش موجب بروز عواقب ناگواری در دستگاه غدد درون‌ریز می‌شود. این فرآیند در بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس، که پیام را به هیپوفیز (غده‌ی اصلی) می‌رساند، آغاز می‌شود. هیپوفیز به غدد فوق کلیوی علامت می‌دهد که مقدار زیادی هورمون تنش‌زای کورتیزول را به طرز شدیدی آزاد کند. از همین رو، توده‌ی چربی موجود در بافت شکم و نیز میزان انسولین خون (که افزایش آن عامل عمده‌ی مرض قند، حمله‌‌های قلبی و سکته است)، کلسترول بد (زیانبار)، فشار و قند خون و بیماری‌‌های دیگر افزایش می‌یابد. برآورد شده که در حال حاضر، از هر چهار تن امریکایی، یک نفر به امراض سوخت و سازی (متابولیکی) مبتلاست. فشار روحی طولانی و دیر گذر، شیوه‌ی واکنش آدمی در برابر آن از راه استعمال دخانیات، پرخوری، افراط در باده‌نوشی، کم تحرکی و ورزش اندک را در این میان مقصر می‌پندارد. گفتنی است که عوامل ساخت‌زادی (ژنتیکی) هم در پیدایش تنش بی‌تاثیر نیستند؛ بنابراین، انسان با در پیش گرفتن شیوه‌ی سالم‌تر و متعادل‌تر زندگی، بر پیشینه‌ی ناسالم خانوادگی چیره می‌شود. در زیر پنج روش را برای آغاز کار آورده‌ایم.
- زود از کوره در نروید
دانشمندان از دیرباز بر این باور بودند افرادی که دربند جاه طلبی و بلند پروازی هستند با مرگ رابطه‌ی تنگاتنگی دارند و بیش از دیگران مستعد حمله‌‌های قلبی هستند، اما منظور جد و جهد برای دستیابی به اهداف نیست، بلکه دشمنی، خشم و بدبینی مورد نظر است. پژوهشها حاکی از آن است که احتمال حمله‌ی قلبی در کسانی که دو ساعت قبل حمله‌ی قلبی، بسیار عصبانی شده بودند، دو برابر دیگران بود. پزشکان پیشنهاد می‌دهند: «اگر فشار روانی شما به حدی رسید که شروع به تندی با مردم کردید، از خود بپرسید، آیا این موضوع آنقدر ارزش دارد که به دلیل آن دچار حمله‌ی قلبی شوید؟»
- کسل و بی‌حوصله نباشید
سال‌‌هاست که تجربه ثابت کرد افسرده دلی خطر ابتلا به حمله‌ی قلبی را دو چندان می‌کند. بر اساس نتایج به دست آمده از تحقیقات پژوهشگران کسانی که افسردگی شدیدی دارند، ۱۴ برابر بیشتر از سایر افراد گروه در معرض حملات قلبی قرار دارند. معمولا نقش ورزش، که خود عامل ضد پریشانی است، نادیده گرفته می‌شود. بر اساس تحقیقات انجام شده از ۶۰ درصد افسردگانی که در بیمارستان‌‌ها بستری هستند کسانی که حداقل سه مرتبه در هفته، به مدت سی دقیقه، پیاده‌روی می‌کردند و یا قدم رو می‌رفتند؛ پس از ۱۶ هفته، دیگر هیچ نوع علائم افسردگی ندارند.
- وزن خود را متعادل نگهدارید
اشخاصی که بالا تنه‌ی بسیار چاقی دارند، به خصوص آن دسته افرادی که چاقی سیبی شکل دارند، بیشتر بیش از دیگران در معرض ابتلا به مرض قند، امراض قلبی و … هستند. به تازگی، با استفاده از دستگاه‌‌هایی همچون سی‌تی‌اسکن، (دستگاه پرتو نگاری تقطیعی رایانه‌ای که با اشعه‌ی مجهول از نقاط مختلف بدن عکس‌برداری می‌کند) و ام.آر.ای (تصویربرداری واکنش مغناطیسی یا عکس‌برداری مغزی به کمک ضبط مغناطیسی طنین صوت)، دانشمندان به این نتیجه رسیدند که گونه‌ی خاصی از چربی‌‌ها، به خصوص چربی‌‌های احشایی که درون شکم انباشته شده‌اند، ارتباط تنگاتنگی با پیدایش امراض یاد شده دارند. اگر اندازه‌ی دور کمر زنان ۹/۸۸ سانتی‌متر و یا بیشتر و دور کمر مردان ۶/۱۰۱ سانتی‌متر باشد، مشکل آفرین می‌شود. لازم به یادآوری است که مقادیر ذکر شده به قد اشخاص بستگی ندارد. خوشبختانه کسانی که به چاقی سیبی شکل مبتلا هستند از حیث سوخت و ساز آدم‌هایی بسیار فعال شمرده می‌شوند؛ بنابراین، هنگام فعالیت، مقادیر فراوانی چربی به سرعت هر چه تمام‌تر سوزانده می‌شوند. به همین دلیل است که کم کردن حتی پنج تا ده درصد وزن بدن، بیشتر اوقات در تثبیت یا از میان بردن عوامل دیگر کشنده‌ی موثر است. به همین دلیل، کارشناسان تغذیه برای کاهش وزن، برنامه‌ی غذایی را توصیه می‌کنند که سرشار از سبوس و میوه‌‌ها و سبزی‌‌های تازه، بدون چربی‌‌های اشباع (سیر) شده، کلسترول نمک و شکر پالوده (تصفیه) شده است.
- عادت‌های ناپسندتان را رها کنید
* باده‌گساری
اشخاصی که نوشابه‌‌های الکلی می‌نوشند در معرض ابتلا به اقسام گوناگون بیماری‌ها می‌شوند؛ بنابراین، آنان به تدریج از ناحیه‌ی شکم فربه می‌شوند. پژوهشگران سوئدی طی مطالعه‌ای دریافتند که ۴۸ درصد از مقدار کل چربی بدن میگساران در شکم آنها جمع می‌شود؛ در حالی که فقط ۳۶ درصد چربی وزن بدن افرادی که نوشیدنی‌های الکلی مصرف می‌کنند در شکم‌شان ذخیره می‌شود.
* مصرف سیگار
سیگار نه تنها به پیدایی سرطان ریه، اتساع مجاری و حباب‌‌های ریه ( آمفیزم) منتهی می‌شود بلکه خطرات متعددی را نیز در بر دارد. پژوهشها نمایانگر آن هستند که تقریبا یک ساعت بعد از مصرف فقط یک نخ سیگار، مقدار کورتیزولِ مترشحه از غدد فوق کلیوی خیلی افزایش می‌یابد و این کار باعث ذخیره‌سازی چربی در شکم می‌شود.
* افراط در مصرف کافئین
به نظر نمی‌آید کافئین برای بیشتر اشخاصی که در مصرف آن راه اعتدال دارند، زیانبار باشد، اما نتایج بررسی‌‌های اخیر حاکی از آن است افرادی که هم خود فشار خون بالایی دارند و نیز پرفشاری خون در خانواده‌ی آنان سابقه دارد، به نوشیدن قهوه آن هم زمانی که، تحت فشارهای روانی ناشی از کار هستند، تمایل دارند و در نتیجه احتمالا با افزایش خطرناک فشار خون روبه‌رو می‌شوند.
- سوخت و ساز (متابولیسم) بدن‌تان را بیشتر کنید
اخیرا معلوم شده بیماری‌ها وقتی به سراغ بدن انسان می‌آیند که سوخت و ساز بدن کم باشد؛ یعنی، شیوه‌ی انجام واکنش‌‌های فیزیکی و شیمیایی بدن، برای زنده نگه داشتن فرد و در چگونگی استقرار بیماری او به سوخت و ساز بستگی دارد. پژوهندگان ژاپنی، برای جمعی از مردان، یک برنامه‌ی ورزشی کم فشار به مدت یک سال تنظیم کردند. بعد از گذشت یک سال، هیچ یک از اعضای گروه، وزن کم نکردند و در دستگاه قلبی – عروقی شان هم دگرگونی‌‌های چشمگیری رخ نداد، ولی در وضع تندرستی آنها، از نظر اینکه بدن‌شان تا حد رضایت‌بخشی انسولین مصرف می‌کرد، پیشرفت حاصل شد. از همین رو، چنانچه تا به حال، با وجود تمرینات ورزشی پیاپی، از وزن‌تان کم نشده، همچنان به تمرینات‌تان ادامه دهید. اگر سوخت و ساز بدن به درستی انجام شود، یکی از بهترین اقدامات ایمنی در برابر بروز بیماری‌‌های قلبی، سکته‌ی مغزی و مرض قند انجام می‌شود. این مقاله را با گفته‌ای آموزنده از ابوعلی سینا به پایان می‌رسانیم: «اگر می‌دانستید که یک محکوم به مرگ هنگام مجازات چقدر آرزوی بازگشت به زندگی را دارد، قدر روزهایی را که با غم و اندوه، نگرانی و بدخلقی می‌گذرانید، بهتر می‌دانستید.»